مراحل ترمیم زخم

مراحل ترمیم زخم

به دنبال هرگونه آسیب بافتی و ایجاد زخم، بدن طی فرایندی پیچیده شروع به ترمیم خود میکند. این فرایند شامل ۴ مرحله است: مرحله هموستاز، التهابی، تکثیری و بلوغ که در ادامه به توضیح این مراحل ترمیم زخم می پردازیم. ایجاد اختلال در هرکدام از این مراحل، روند درمان زخم را با اختلال مواجه میکند.

فاز هموستاز (hemostasis)

در ابتدا به دنبال هرگونه آسیب بافتی، سیستم انعقادی فعال شده و تشکیل میخ پلاکتی را میدهد. برای تشکیل این میخ پلاکتی، رشته های پروتئینی در لبه های قسمت آسیب دیده تشکیل یک داربست می دهند و پلاکت ها داخل این رشته گیر میکنند و در نهایت تشکیل  میخ پلاکتی میدهد. بیماری های انعقادی و برخی بیماری های دیگر و همینطور دارو های ضد انعقادی میتوانند این فاز را دچار اختلال کنند و درمان زخم نیز با مشکل رو به رو میشود.

فاز التهابی (inflammatory)

در این فاز نوتروفیل ها (نوعی گلبول سفید) از دیواره ی عروق خارج شده و به عنوان اولین سلول های التهابی وارد موضع زخم شده و فعالیت خود را آغاز میکنند. به دنبال خروج نوتروفیل ها مونوسیت ها نیز از دیواره ی عروق خارج شده و تبدیل به ماکروفاژ (نوعی گلبول سفید) شده و وارد حوزه ی زخم میشوند. ماکروفاژ ها مهم ترین سلول ها در فاز التهابی هستند، این سلول ها عمل بیگانه خواری را انجام میدهند و زخم را از هرگونه آلودگی پاک میکنند. در افرادی که رعایت بهداشت ضعیفی دارند، فاز التهابی شدیدتر همراه با درد و تورم زیاد است.

فاز تکثیری (proliferation)

در این فاز مهم ترین سلول ها فیبروبلاست ها هستند. در این مرحله هدف پر کردن زخم است و قرار است زخمی که از فاز التهابی خارج شده، با بافت گرانوله و در نهایت با اپیتلیزه پر و پوشیده شود.

در این مرحله ماکروفاژ ها عملکردشان تغییر کرده و وارد فاز تکثیری میشوند و در نهایت با مهاجرت فیبروبلاست ها به بستر زخم، فرایند تکثیری زخم آغاز میشوند و با فرایندی که رخ میدهد ماتریکس خارج سلولی یا ECM میشوند.

ECM حاوی اجزای خاصی است شامل:

1. کلاژن ها که به حفظ ساختار پوست کمک میکنند.
2. الاستین ها که خاصیت کشسانی ایجاد میکنند.
3. رشته های اکتینی
4. پروتوگلیکان ها
5. فیبرونکتین ها

و… همه ی این موارد کمک میکنند تا در بستر زخم سلول های مورد نیاز بتوانند وظیفه خودرا به نحو احسن انجام دهند.

فاز بلوغ(remodeling)

در نهایت زخم با بافت گرانوله پر شده و روی آن با اپیتلیزه پوشیده میشود و وارد فاز بلوغ میشود. در این فاز فرایند ترمیم زخم متوقف نمیشود و همچنان ادامه دارد، با اینکه روی زخم بسته میشود و به نظر میرسد که فرایند ترمیم زخم تمام شده و این مرحله ممکن است از ۲۱ روز تا ۲ سال طول بکشد. اگر این مرحله به درستی صورت نگیرد، ممکن است بعد از مدتی زخم مجدد عود کند و حتی زخم بزرگتری ایجاد شود پس بعد از پوشیده شدن و بسته شدن زخم همچنان مراقبت از موضع بسیار مهم است.

مدت زمان و سلول های دخیل در هر فاز درمان زخم

تفاوت زخم حاد و مزمن

در زخم های حاد روند درمان به درستی طی میشود و روی زخم یک پوسته تشکیل میشود ولی در زخم مزمنی که در فاز التهابی گیر کرده روی آن بار باکتریایی زیادی وجود دارد که زخم را پوشانده پس روند درمان زخم متوقف میشود. در زخم های حاد با درمان زخم فرایند رگ سازی نیز به درستی انجام میشود و رگ ها پوشش کافی را ایجاد میکنند ولی در زخم مزمن اینطور نیست. در زخم حاد فیبروبلاست ها به درستی و با تعداد کافی فرایند ترمیم صورت میدهند اما در زخم های تعداد فیبروبلاست ها کمتر است و فرایند ترمیم زخم به درستی طی نمیشود. در زخم های مزمن تعداد سلول های ایمنی به دلیل وجود بار باکتریایی بیشتر از زخم های حاد است و ممکن است تعداد ماکروفاژ ها زیاد شده و زخم در فاز التهابی گیر کند.

جمع بندی

بنابر این ترمیم زخم مراحل مشخص و حساسی را طی میکند و هر مرحله نیازمند مراقبت و اقدامات خاصی است که درمانگران زخم با انجام این اقدامات کمک میکنند تا زخم ها با سرعت بیشتری بهبود یابند و در هیچ یک از این مراحل وقفه ای رخ ندهد.

در صورتی که هرگونه زخم، پینه، تاول و آسیب دیگری در اندام های خود مشاهده کردید در اسرع وقت به یک درمانگر زخم مراجعه نمایید تا از آسیب بیشتر و صرف وقت و هزینه ی اضافی جلوگیری کنید. زخم هایی که به آنها توجه نشود میتوانند پیشرفت کنند، عمیق تر و عفونی شوند و حتی باعث مرگ بافت و در نهایت قطع عضو شوند.

مرکز مراقبت از زخم طبِ زخم آماده ی خدمت رسانی به شما عزیزان و درمان انواع زخم های مزمن و حاد در منزل شما است جهت دریافت مشاوره با ما در تماس باشید. تلفن جهت تماس و ارسال پیام:۰۹۹۱۵۶۵۵۴۱۱